ORAINGOAN,
GAUR GAUEAN, AURTEN…
Euskaraz,
aldiz honetan, gau honetan, urte honetan, eta antzeko esapideen ordez,
oraingoan / gaurkoan, gaur gauean, aurten, eta abar erabiltzen dira.
Adibidez:
Oraingoan ondo
atera zait; ikusiko duzu hurrengoan. Ez kezkatu,
gaurkoan ez dut huts egingo. Gaur goizean
aspaldiko lagun batekin egin dut topo kalean.
LARUNBAT GOIZEAN
Astelehen
goizean joango naiz huts egin gabe. Ostiral gauean
afaria daukat lagunekin. Larunbat
eguerdian gurasoen etxean bazkalduko dut.
HILABETE
BARRU / HILABETEREN BURUAN
Forma biak gertaera bat denboran kokatzeko
erabiltzen dira, erreferentzia gisa une jakin bat hartuta. Erreferentzi unea
oraina baldin bada, BARRU erabiltzen da. Erreferentzi unea iraganean edo
etorkizunean badago, ordea –REN BURUAN erabiltzen da.
Adibidez:
Orain ezin dut;
bost minutu barru joango naiz. Kalera irten zen
eta bost minuturen buruan itzuli zen.
Zenbaitetan,
barru-ren ordez, HEMENDIK…-RA erabiltzen da, eta _ren buruan esapidearen ordez,
HANDIK…-RA, adibidez:
Hemendik
lasterrera helduko gara. Istripua izan
eta handik aste betera hil zen.
ORAIN
(DELA)… / DUELA GUTXI
Hau orain dela gutxi
erosi dugu. Orain dela hiru
urte hasi ginen honetan. Duela bi ordu
joan dira.
ASPALDI(AN) / ASPALDIKO
Hori aspaldi
gertatu zen. Zer dakizu
Mirenez? Aspaldian ez dut ikusi eta. Aspaldiko!
Nolatan zu hemen? Zer kontatzen duzu? Josu eta biok
aspaldiko lagunak gara. Gaur, aspaldiko
partez, zinetokira joan gara. Aspaldi honetan
oso lanpetuta nabil.
BADIRA bi urte hasi gineLA
Badira hiru urte
jokatzen ez dudala. Badira lau urte
ezkondu zirela. Urteak dira
ezkondu zirela.
DAGOENEKO / HONEZKERO
Dagoeneko
ekintza buruturik dagoenean erabiltzen da. Honezkero esapidea, ordea, ekintza
amaitu dela uste dugunean, edo etorkizunari buruz ari garenean erabiltzen da,
eta ustea adierazten du, ez ziurtasuna. Adibidez:
Lana dagoeneko
amaituta dago. Lana honezkero
amaituta egongo da. Jon dagoeneko
etxean dago, sartzen ikusi dut eta. Jon honezkero
etxean egongo da, ordu bata da eta.Forma bi hauez gain, badira baliokideak diren beste zenbait. Hona hemen eskema bat:
Orain / gero
|
iragana
|
|
ziurtasuna
|
Dagoeneko / jadanik
|
zegoeneko / ordurako
|
ustea
|
honezkero
|
Horrezkero / harrezkero
|
